ส่องกล้องกระเพาะอาหารและลำไส้ ตรวจง่าย ปลอดภัย วินิจฉัยโรคแม่นยำ

ปัจจุบันการแพทย์พัฒนาอย่างไม่หยุดนิ่ง เช่นเดียวกับการพัฒนาเทคโนโลยีการตรวจโรคระบบทางเดินอาหาร ที่สามารถตรวจโรคที่เกิดขึ้นภายในช่องท้องได้อย่างละเอียดสามารถลบภาพแนวคิดเดิมที่ว่า “เป็นแผลภายนอกยังสามารถตรวจได้ แต่พอเป็นโรคทางช่องท้องไม่สามารถมองเห็นได้” เพราะปัจจุบันสามารถใช้การส่องกล้องเพื่อตรวจลักษณะระบบทางเดินอาหารในการหาความผิดปกติของหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กส่วนต้น ตรวจดูลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย ส่วนกลาง ส่วนต้น ลำไส้เล็กส่วนปลายท่อทางเดินน้ำดี และตับอ่อน การส่องกล้องทางเดินอาหารนั้น สามารถแบ่งการตรวจออกเป็น 3 แบบ คือ
• การส่องกล้องเพื่อตรวจหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และสำไส้เล็กส่วนต้น (Gastroscopy, EGD)
• การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่และทวารหนัก (Colonoscope)
• การส่องกล้องตรวจท่อทางเดินน้ำดีและตับอ่อน (ERCP)

การส่องกล้องตรวจหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็กส่วนต้น (Gastroscopy,EGD)

เป็นเทคโนโลยีการใช้กล้องส่องเข้าไปทางปาก ผ่านหลอดอาหารลงไปภายในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนต้น โดยการตรวจจะใช้กล้องลักษณะเป็นท่อขนาดเล็กปรับความโค้งงอได้ มีขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร และส่วนปลายของกล้องจะมีเลนส์ขยายภาพ ส่วนอีกด้านจะส่งภาพมายังจอมอนิเตอร์ ซึ่งทำให้แพทย์เห็นภายในอวัยวะที่ตรวจได้อย่างชัดเจน โดยการส่องกล้องวิธีนี้จะทำในกรณีมีการอักเสบ เป็นแผล มีเนื้องอก หรือมีการตีบตัน ผู้ที่ปวดท้องส่วนบนเมื่อได้รับการรักษาแล้วยังไม่ดีขึ้น มีอาการกลืนลำบาก อาเจียนเป็นเลือด เพื่อตัดชิ้นเนื้อเพื่อพิสูจน์ หรือเก็บของเหลว น้ำย่อยตรวจ เพื่อการรักษาตัดติ่งเนื้อ (polyp) จี้ทำลายเนื้องอกออกทางเดินอาหารส่วนบน เพื่อการใส่เครื่องมือ หรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ผ่านทางกล้องส่องตรวจ เช่นเครื่องมือขยายหลอดอาหาร อุปกรณ์ฉีดยา หรือรัดหลอดเลือดโป่งพองของหลอดอาหาร เป็นต้น

การส่องกล้องตรวจคนไข้จะไม่รู้สึกเจ็บมีความปลอดภัยค่อนข้างสูงใช้เวลาการตรวจประมาณ 10-15 นาที หากตรวจพบติ่งเนื้อ หรือเนื้องอก แพทย์สามารถทำการรักษาได้ทันที หรือสงสัยว่าอาจมีเนื้อร้าย สามารถตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจทางพยาธิวิทยาได้ในคราวเดียวกัน โดยขั้นตอนการเตรียมตัวส่องกล้องตรวจหลอดอาหาร กระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนต้น คนไข้ต้องงดน้ำ งดอาหาร 6-8 ชม.ถ้ามีฟันปลอมชนิดถอดได้ต้องถอดออกก่อน แพทย์จะให้ยาฉีดทางกล้ามเนื้อเพื่อช่วยให้ลำไส้คลายตัวก่อนทำการส่องตรวจอย่างน้อย 10-15 นาที และจะให้คนไข้นอนตะแคงซ้าย โดยแพทย์จะใส่กล้องตรวจเข้าทางปากโดยให้คนไข้ช่วยกลืนซึ่งจะทำให้การใส่กล้องง่ายขึ้น

การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่และทวารหนัก (Colonoscope)

สามารถทำการตรวจดูลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย ส่วนกลาง ส่วนต้นและลำไส้เล็กส่วนปลาย ทำให้สามารถวินิจฉัยโรคของลำไส้ใหญ่ได้อย่างถูกต้อง แม่นยำ การส่องกล้องวิธีนี้จะส่องกล้องผ่านเข้าไปทางทวารหนัก โดยคนไข้ไม่รู้สึกเจ็บ มีความปลอดภัย ใช้เวลาตรวจประมาณ 20-30 นาที ขึ้นอยู่กับความยาวลำไส้ใหญ่ของคนไข้ อีกทั้งสามารถตัดติ่งเนื้อในลำไส้ใหญ่โดยไม่ต้องผ่าตัด และสามารถตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจทางพยาธิวิทยาได้ทันที การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่และทวารหนักตรวจในกรณีที่คนไข้มีความผิดปกติเกี่ยวกับการขับถ่ายอุจจาระ เช่น ท้องผูก หรือท้องเสียเป็นประจำ หรือท้องผูกสลับท้องเสีย ถ่ายอุจจาระมีเลือดปน เมื่อเบ่งถ่ายอุจจาระมีติ่งเนื้อยื่นออกมาจากทวารหนักและมีเลือดออก มีการอึดอัดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้องร่วมกับมีก้อนในท้อง น้ำหนักลด อ่อนเพลีย มีประวัติว่ามีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งในระบบทางเดินอาหาร ตรวจพบภาวะโลหิตจางโดยไม่ทราบสาเหตุ การตรวจสุขภาพในผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป ซึ่งควรส่องกล้องตามคำแนะนำของแพทย์
การเตรียมตัวก่อน และหลังการตรวจ ควรงดน้ำและอาหารก่อนตรวจอย่างน้อย 8 ชั่วโมง รับประทานยาระบายก่อนตรวจ แพทย์จะให้ยาเพื่อช่วยให้หลับขณะส่องตรวจ ดังนั้นระหว่างการส่องกล้องตรวจผู้ป่วยจะไม่รู้สึกเจ็บปวด หลังการตรวจจะต้องนอนพักฟื้นเพื่อสังเกตอาการ

การส่องกล้องตรวจท่อทางเดินน้ำดีและตับอ่อน (ERCP)

สามารถทำการตรวจรักษาได้โดยการกล้องส่องเข้าไปทางปากผ่านหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็กส่วนต้นจนถึงท่อเปิดของน้ำดีในลำไส้เล็ก แพทย์จึงฉีดสารทึบแสงและถ่ายภาพเอกซเรย์เพื่อตรวจหาความผิดปกติของท่อทางเดินน้ำดีและตับอ่อน ด้านการรักษาสามารถทำได้กับการอุดตันของท่อทางเดินน้ำดี หรือท่อตับอ่อน การตรวจส่องกล้องจะทำในกรณีที่แพทย์ต้องการตรวจรักษาภาวะดีซ่านนิ่วในท่อทางเดินน้ำดี ท่อทางเดินน้ำดีอุดตัน ท่อตับอ่อนอุดตัน เนื้องอกท่อทางเดินน้ำดีหรือตับอ่อนอักเสบจากนิ่วในท่อทางเดินน้ำดี
การเตรียมตัวก่อนและหลังตรวจ

• งดน้ำและอาหารก่อนตรวจอย่างน้อย 6 ชั่วโมง
• งดยาละลายลิ่มเลือดอย่างน้อย 7 วัน สำหรับบางคนอาจต้องได้รับยาปฏิชีวนะก่อนการส่องกล้องตรวจรักษา

ขอบคุณบทความจาก โรงพยาบาลเปาโล